Τρίτη 19 Δεκεμβρίου 2017

Μια αλλιώτικη Χριστουγεννιάτικη λειτουργία!

Ο θρυλικός ανταρτόπαπας "Παπα-Κουμπούρας" -  η φωτο  από τον "Κόκκινο Φάκελο"

"Τα αντάρτικα Χριστούγεννα" στα Τοπόλιανα Ευρυτανίας (εν έτει 1942)


Το blog Ευρυτάνας ιχνηλάτης σάς παρουσιάζει "κάτι" πολύ σπάνιο και ιδιαίτερο... ενόψει Χριστουγέννων!

Ιχνηλατήσαμε μία μοναδική μαρτυρία που αφορά έναν... αντάρτικο εορτασμό Χριστουγέννων στα Τοπόλιανα της Ευρυτανίας το 1942.  Μία ΕΛΑΣίτικη δύναμη με επικεφαλής τον Άρη Βελουχιώτη (μετά τη νικηφόρα μάχη του Μικρού Χωριού -βλ. εδώ! ) και ύστερα από μία κοπιαστική πορεία, φτάνει στις 24-12-42 σ' αυτό το ευρυτανικό χωριουδάκι όπου οι κάτοικοί του βιώνουν, όπως άλλωστε όλος ο λαός, τις στερήσεις και την ανέχεια της μαύρης κατοχής! Τότε ο αλησμόνητος ανταρτόπαπας "Παπα-Κουμπούρας"/Κώστας Τζεβελέκης πήρε την ανάλογη πρωτοβουλία ώστε να αντιστρέψει το βαρύ κλίμα, με αποτέλεσμα οι φτωχοί χωρικοί να γιορτάσουν παρέα με τους αντάρτες εκείνη την ξεχωριστή μέρα. Από την προσωπική μας βιβλιοθήκη και το βιβλίο του Γιάννη Γ. Χατζηπαναγιώτου (καπετάν Θωμά), με τίτλο: "Η πολιτική διαθήκη του Άρη Βελουχιώτη" (εκδ. Δωρικός). 

Ιδού και το σχετικό κείμενο του "καπετάν Θωμά":

Χριστουγεννιάτικο θαύμα

"ΕΤΣΙ, ταλαιπωρημένοι, ξυπόλητοι σχεδόν με τα ξεχαρβαλωμένα υποδήματα, νηστικοί εξουθενωμένοι από τη συνεχή πορεία και την κακοπάθεια, φθάσανε στις 24 Δεκεμβρίου 1942 στα Τοπόλιανα. Κι εκεί συνάντησαν το τμήμα του αρχηγείου Ευρυτανίας, που είχε προηγηθεί. 

Την άλλη μέρα ξημέρωνε Χριστούγεννα. Είναι η μεγάλη γιορτή της χριστιανοσύνης, που ο λαός μας της δίνει μεγάλη θέση στην καρδιά του και την πανηγυρίζει με ιδιαίτερη χαρά. Στα παλιά τα χρόνια, ίσως και σήμερα σε μερικά χωριά, σφάζανε τα γουρούνια τους, που τρέφανε ολοχρονίς, φτιάχνανε από το κρέας τους τα λουκάνικά τους, λειώνανε το λίπος να το 'χουνε όλη τη χρονιά για το μαγείρεμα, ψήνανε τους σουφλιμάδες στη μικρή σούβλα του τζακιού, ψήνανε τα χριστόψωμα στους σπιτικούς φούρνους κι αφού τα ξημερώματα μεταλαβαίνανε στην εκκλησία, το ρίχνανε από το μεσημέρι στην ευωχία με το γλυκόπιοτο κρασί. 

Που τώρα τέτοια μπερκέτια, που και όρεξη για γλέντια στα μαύρα χρόνια της κατοχής, μαύρα χριστούγεννα γιορτάζανε και στα φτωχά Τοπόλιανα με τη μεγάλη ανέχεια κι ανημποριά. Τόση είταν στην καταραμένη τη σκλαβιά η ανημποριά τους, ώστε τη χρονιά αυτή δεν είχανε ούτε παπά και θα μένανε οι χωριανοί αλειτούργητοι, μεγάλο βάσανο και κρίμα αυτό στην ψυχή τους, όπως βαρειά το νοιώθανε με πίστη αληθινή. Και να, πως έγινε γι' αυτούς τη μέρα αυτή το χριστουγεννιάτικο θαύμα.

Ακούει ο παπάς των ανταρτοσωμάτων, ο ηρωικός και θρυλικός Παπα-Κουμπούρας, με την ελληνική και χριστιανική ψυχή, που τον φάγανε μπαμπέσικα οι Ζερβικοί, πως δεν έχει παπά το χωριό, τρέχει στον Πρόεδρο της Κοινότητας, πάνε μαζί και χτυπούν την καμπάνα της εκκλησιάς και καλούν τους χριστιανούς στη λειτουργία. Τέτοια χρονιάρα μέρα, δεν έπρεπε να μείνουν αλειτούργητοι. Μήτε οι ίδιοι οι αντάρτες από τον πρώτο ως τον τελευταίο, θα το θέλανε και για τον ευατό τους αυτό. Θέλανε κι οι ίδιοι να λειτουργηθούν. Και λειτουργήθηκαν μαζί με τους Τοπολιανίτες. Τρίβουν τα μάτια τους από συγκίνηση οι χωρικοί κι αναρωτιούνται πούθε τούς ήρθε τέτοιο αναπάντεχο καλό.

- Έκαμε και πάλι το θάμα του ο Κύριος, σιγανομουρμουρίζουν οι γεροντότεροι.

Ανάβουν τα μικρά κεριά τους στην εκκλησία, βλέπουν τον παπά με τα σκεπασμένα κάτω από τα άμφια φυσεκλίκια να λειτουργεί, ακούνε και τους Ελασίτες, που πιάσανε τα ψαλτήρια να ψέλνουν τη θεία Γέννηση, ξαφνιάζονται και θαυμάζουν και μονολογούνε όλοι μαζί.

- Χριστουγεννιάτικο θαύμα είναι τούτο αληθινό...

Που να φαντάζονταν ότι από κει που δεν το περιμένανε θα βρίσκανε τέτοια θεία δωρεά. Τους είχανε, βλέπεις, κανοναρχήσει, πως οι αντάρτες του Άρη είναι άθεοι κομμουνιστές, που δε 'νομάζανε Θεό, καίνε και γκρεμούν τις εκκλησίες και τα εικονίσματα, όπου περνούν, τους λέγανε οι Ζερβικοί, και τώρα βλέπανε κι ακούανε με τα ίδια τους τα μάτια και τ' αυτιά, πόσο διαφορετική είτανε η αλήθεια, κι ακόμα δεν τολμούσανε να την πιστέψουνε.

Κρύβεται, όμως η αλήθεια, όταν στέκει έτσι ολοζώντανη μπροστά τους; Μόλις τέλειωσε η λειτουργία, βγαίνουν ξεθαρρεμένοι στο πεζούλι της μικρής εκκλησίας και στους πάγκους του καφενείου, ανακατεύονται με τους αντάρτες, τα λένε όπως ξέρουν να τα πούνε μεταξύ τους οι άνθρωποι του λαού, όταν νοιώθουν ελεύθεροι κι απαλλαγμένοι από το βάρος της ψυχής, σφίγγουν τα χέρια αδελφωμένα κι όταν έρχεται η ώρα να φύγουν, τους κατευοδώνουν ως την έξοδο του χωριού.

- Στο καλό να πάτε παλληκάρια κι ο Θεός μαζί σας αδέρφια..."

Οι ΕΛΑΣίτες ιερωμένοι "Παπαφλέσσας" και "παπα Ανυπόμονος" - φωτο Σπύρος Μελετζής

21 σχόλια:

άγριο κυκλάμινο είπε...

Συγχαρητήρια σπουδαίε ιχνηλάτη της Ευρυτανίας για το μοναδικό θέμα που μας χάρισες και πάλι.
Hταν πραγματικά παλικάρια αυτοί οι ανταρτοπαπάδες που τίμησαν το ράσο τους, δίπλα στο λαό. Οχι σαν κάτι άλλους σήμερα..

PHOTO ΤΙΤΛΟΙ είπε...

Τους την χάλασε (των Ζερβικών) την προπαγάνδα, ο απίθανος παπά Κουμπούρας!
χα χα .

Unknown είπε...

Περηφάνια και συγκίνηση!
Σπάνιο κείμενο, ολοζώντανο, ανθρώπινο, δυνατό!

Πολλές ευχαριστίες, Ιχνηλάτη!
Την καλημέρα μου!

Unknown είπε...

Μοναδικό αφήγημα,θερμά συγχαρητήρια Ευρυτάνα ιχνηλάτη για αυτό το υπέροχο ταξίδι στο χρόνο!!! Ανείπωτος ο θαυμασμός μου για τους αντάρτες παπάδες και το έργο που πρόσφεραν καθημερινά!!Απαγορευτική κάθε σύγκριση με τους ιερείς του σήμερα.

ΕΥΡΥΤΑΝΑΣ ΙΧΝΗΛΑΤΗΣ είπε...


Μια μικρή παρέμβαση...

Επειδή Τοπολιανίσιοι ήταν αυτοί (!) και ως γνωστόν ανέκαθεν διέπρεπαν στο να κάνουν φάρσες, να σας αναφέρουμε "τι σκάρωσαν" μέχρι και στον Άρη Βελουχιώτη οι... αθεόφοβοι!

Στο καφενείο του χωριού ο Άρης χαιρετά δια χειραψίας όλο τον κόσμο. Τι κάνουν, λοιπόν, οι Τοπολιανίσιοι για να δείξουν ότι είναι μεγάλο και σεβαστό χωριό της περιοχής, ενώ στην πραγματικότητα ήταν λίγοι; Μπαίνουν στον καφενέ από τη μπροστινή πόρτα, χαιρετούν τον αρχηγό και βγαίνοντας από την πίσω μεριά, κι αφού αλλάξουν αναμεταξύ τους σακάκια και πανωφόρια, ξανακάνουν το γύρο και στέκονται πάλι στην ουρά για να χαιρετήσουν εκ νέου!!! «Καλώς όρισες καπετάνιο» έλεγαν και ξανάλεγαν μισοσκυφτοί οι ίδιοι και οι ίδιοι Τοπολιανίσιοι! «Καλώς σας βρήκα παιδιά» ανταπαντούσε και ο Άρης. Και δώστου πάλι από την αρχή, να μην τελειώνει η ουρά και οι χαιρετούρες. «Τι γίνεται εδώ μωρέ θα το ξημερώσουμε; Που ήρθαμε και πόσοι είναι τέλος πάντων σε τούτο εδώ το χωριουδάκι;» λέει ο Άρης στους συντρόφους του. Οπότε κάποια στιγμή, απευθύνεται σε έναν χωρικό: «ευχαριστούμε συναγωνιστή για τα καλωσορίσματα, αλλά κάνε μου τη χάρη μη βγαίνεις έξω, κάτσε εκειδά για λίγο». Σε λίγα λεπτά ανακαλύπτει το κόλπο και γίνεται πανζουρλισμός από τα γέλια. «Μωρέ μπράβο μάτι που το ’χει» έλεγαν για τον πρωτοκαπετάνιο οι Τοπολιανίσιοι και αυτός με τη σειρά του: «ορέ ετούτοι εδώ είναι σκέτοι διαόλοι». Και το γέλιο πήγαινε σύννεφο.

Καλή συνέχεια στα σχόλιά σας...

kapetandiamantis είπε...

ΙΔΙΑΙΤΕΡΟ ΚΑΙ ΠΡΩΤΟΤΥΠΟ ΤΟ ΘΕΜΑ ΠΟΥ ΑΝΑΡΤΗΣΕΣ ΕΥΡΥΤΑΝΑ!!
ΜΑ ΠΟΥ ΠΑΣ ΚΑΙ ΤΑ ΒΡΙΣΚΕΙΣ ΡΕ ΦΙΛΕ;
ΜΠΡΑΒΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΙΧΝΗΛΑΣΙΑ!

Giannis Pit. είπε...

Ευρυτάνα μας πέρνεις χέρι-χέρι και μας κουβαλάς στα μονοπάτια της ιστορίας και των στιγμών του λαού μας.
Πολύ συγκινητικό το αποψινό σου εδώ. Δείγμα του πόσο κόσμο είχε αγκαλιάσει το ΕΑΜ πραγματικά.
Μένω έκθαμβος.
Συγχαρητήρια.

Άρης Άλμπης είπε...

Είναι οι ωραίες στιγμές που ξεφυτρώνουν παράξενα μέσα στις αγκαθιές τού πολέμου. Περιεκτικό αφήγημα, περιεκτικό και το μήνυμά του.
Ευρηματικό το αστείο με τον Βελουχιώτη. Απόδειξη καλού ηθικού παρά τις κακουχίες και τα αδιέξοδα της φοβερής εκείνης εποχής.

Aris είπε...

Πως ειπατε ?

Ειχε ενοπλους παπαδες το ΕΑΜ?
Μα δεν εγκρεμισαν τις εκκλησιες οι αθεοι κομμουνισται?
Δεν εξουρισαν τους παπαδες οι εαμοβουλγαροι?
Δεν εποδοπατησαν τα εικονισματα οι κατσαπλιαδες?

Αντι να προσκυναει ο "λαουτζικος" τους φωτισμενους μητροπολιτες των, κατοχικων, κυβερνησεων, παρασυρθηκε απο τους παπα-Κουμπουρες των βουνων που τρεχανε μαζι με τους Βελουχιωτηδες και μου θελανε και λαοκρατιες?

Αισχος κυριοι!!

Ευτυχως που ξαναηρθανε μετα οι βασιλεις μας και οι Αγγλοι φιλοι μας και σωθηκαμε απο τα κομμουνιστικα μιασματα!!

Αστοριανή είπε...

ΚΑΛΑ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΑ,
σε ΟΛΟΥΣ!

Υιώτα

"αστοριανή"

ΝΥ

doctor είπε...

Ο ΠΑΠΑ ΚΟΥΜΠΟΥΡΑΣ ΗΤΑΝ ΕΝΑΣ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΠΡΩΤΟΥΣ ΚΛΗΡΙΚΟΥΣ ΠΟΥ ΑΚΟΛΟΥΘΗΣΑΝ ΤΟΝ ΑΡΗ ΣΤΟ ΑΝΤΑΡΤΙΚΟ. ΗΤΑΝ ΠΟΛΥ ΑΓΑΠΗΤΟΣ ΚΑΙ ΣΤΟΥΣ ΜΑΧΗΤΕΣ ΚΑΙ ΣΤΟΝ ΚΟΣΜΟ ΤΩΝ ΧΩΡΙΩΝ. ΚΑΙ ΓΙΑ ΦΑΝΤΑΣΟΥ ΦΙΛΤΑΤΕ ΙΧΝΗΛΑΤΗ, ΟΤΙ ΑΥΤΟ ΤΟΝ ΑΝΘΡΩΠΟ ΤΟΝ ΕΚΤΕΛΕΣΑΝ ΟΙ ΕΔΕΣΙΤΕΣ ΤΟΥ ΖΕΡΒΑ ΚΑΠΟΥ ΣΤΗΝ ΑΙΤΩΛΟΑΚΑΡΝΑΝΙΑ ΤΟ 1944. ΔΕΝ ΠΡΟΛΑΒΕ ΝΑ ΧΑΡΕΙ ΤΗ ΛΕΥΤΕΡΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΟΠΟΙΑ ΑΓΩΝΙΣΤΗΚΕ.....

Άιναφετς είπε...

Αυτό το Χριστουγεννιάτικο "κάτι" άγγιξε βαθιά την καρδιά και με συγκίνησε απίστευτα!
Ευχαριστούμε για μια άλλη φορά Ευρυτάνα για την εξαιρετική αυτή ιχνηλασία!
Εύχομαι να έχουμε όλοι μας καλές γιορτές γιατί τις αξίζουμε!

Μαρία Κανελλάκη είπε...

Αυτοί ήταν παπάδες με την ακριβή σημασία της λέξης. Διαβάζω στα σχόλια πως τον εκτέλεσαν "πατριώτες", βάζοντάς τον στο πάνθεον των ηρώων. Άραγε θα τον μνημονεύουν ποτέ οι επίσημοι ιεραράρχες με τα ράσα και τις αγιαστούρες; Θα τον έχουν ανακηρύξει ιερομάρτυρα;
Ευτυχώς το σχόλιο σου με το τέχνασμα των Τοπολιανίσιων στον Άρη, αποφόρτισε λίγο τη συγκίνηση. Ευρυτάνα ή Ιχνηλάτη της ιστορίας του τόπου σου... τις εγκάρδιες ευχές μου για τις γιορτές που έρχονται!
Και την εκτίμησή μου για όσα μοιράζεσαι μαζί μας, κρατώντας ζωντανό έναν αόρατο κύκλο αναγνωστών, που μαζεύεται εδώ και μαθαίνει ιστορία!

Unknown είπε...

Καταπληκτικη Χριστουγεννιατικη ιστορια,βγαλμενη απο μια αλλη Ελλαδα, γιατι μετα το τελος του πολεμου και τον εμφυλιο αλλαξαν πολλα.Ιχνηλατη μας συγκινησες για αλλη μια φορα...καλες γιορτες και το νεο χρονο περιμενουμε με λαχταρα πιο πολλες ιστορικες ιχνηλασιες!!!



ΕΥΡΥΤΑΝΑΣ ΙΧΝΗΛΑΤΗΣ είπε...

Eνημερωτικά...

Στην "εφημερίδα των συντακτών του Σαββατοκύριακου" ο δημοσιογράφος Δημήτρης Νανούρης, μέσα από τη στήλη του "Μετέωρος", κάνει αναφορά στην ανάρτησή μας για "τα αντάρτικα Χριστούγεννα του 1942"!
Τον ευχαριστούμε, όπως και όλους εσάς για τα σχόλιά σας

Woman in Blogs είπε...

Πόσο ωραίες στιγμές! Χρόνια πολλά και αγωνιστικά!

Τάσος Γ. Κάβουρας είπε...

Ιχνηλάτη καλημέρα , χρόνια πολλά και συγχαρητήρια για την ανάρτηση. Ξυπνάει μνήμες από τη νεώτερη ιστορία μας..
Και μια μαρτυρία. Του Γιώργη Κάβουρα από την επίσκεψη σε πρόσκληση του Μητροπολίτη Ιερεμία 21/12/2017: σε κάθε χωριό που μπαίναμε (αντάρτες ΕΛΑΣίτες) ερχόταν η τοπική οργάνωση του ΕΑΜ και μας καλωσόριζε. Στη σύσκεψη που ακολουθούσε θέση είχαν και ο πρόεδρος και ο παπάς. Αρκετοί από αυτούς (πρόεδροι, παπάδες) έρχονταν παίρνανε το λόγο και έκαναν τοποθετήσεις στη κουβέντα μας !!
https://plus.google.com/u/0/114845801928821439568/posts/XrmhFg1nJWJ

Φυσιολάτρης! είπε...

Ολα τότε ρε παιδί μου....απέπνεαν μια λεβεντιά μια παλικαριά.... λαός αντάρτες μέχρι και παπάδες.....ένας πρωτοφανής κοινωνικός ξεσηκωμός!!!!!Τι ανάταση και τι μεγαλείο....έδωσε το επαναστατικό κίνημα του εαμ ελας εκείνη την εποχή!!!!!!!Απίστευτη ανάρτηση!!!!

Ανώνυμος είπε...

Τα χρόνια έρχονται και περνούν, οι Τοπολιανίτες όμως παραμένουν το ίδιο χωρατατζήδες!

Scorpion είπε...

Οι αντάρτες ήταν παιδιά του λαού και ως τέτοια γνώριζαν πολύ καλά τις παραδόσεις και έδειχναν σεβασμό, σε αντίθεση με κάποιους άλλους, ονόματα δεν λέμε ή να πούμε Ζέρβας, που με το ζόρι τον επέβαλαν οι Εγγλέζοι να συμμετάσχει στην ανατίναξη της γέφυρας του Γοργοποτάμου. Και τους ονομάτιζαν αντάρτες τρομάρα τους,

Δημήτρης Γκ. είπε...

Aκριβής, συνοπτικός, σαρκαστικός πλην και παραστατικός μέχρι το κόκαλο. Έτσι είναι, τώρα "ποιός απ' τους προστάτες θα μας προστατέψει ποιός...."
Ποιά μάνα θα ξαναγεννήσει Άρηδες, Παπακουμπούρηδες και Ανυπόμονους;