Δευτέρα 7 Μαΐου 2012

Φτώχεια κι αναπαραδιά



Από την προσωπική μας βιβλιοθήκη επιλέξαμε ένα παλιό δυσεύρετο βιβλίο του έξοχου Ευρυτάνα συγγραφέα Γιάννη Βράχα υπό τον τίτλο: «Έτσι ζούμε στο χωριό μας - Ψιανά Ευρυτανίας», Αθήναι 1964), για να σας παρουσιάσουμε το παρακάτω συγκινητικό και άκρως διδακτικό κείμενο.

Ιδού:

«Δεν είν’ ολοένα τ’ Αη-Γιωργιού», λένε στο χωριό, σαν περάσουν οι λίγες πλούσιες μέρες του χρόνου. Μακάρι να ήταν. Τα χωριά, τις πάρα πολλές μέρες του χρόνου- ας μην αναφέρω αριθμό, είναι πάρα πάνω απ’ τις τρακόσιες- έχει φτώχεια κι αναπαραδιά (δεν υπάρχει δεκάρα στο σπίτι). Οι μικροφαμελιές αγωνίζονται στους κάμπους και στα βουνά για το ψωμί τη φαμελιάς. Έχουν έξι κι οχτώ και δέκα παιδιά. Όλα μικρά. Τι θέλουν να φάνε αυτά; Και να δουλεύει ένας μόνο. Ο πατέρας τα κουβαλάει σαν η γάτα τα γατάκια της, το φθινόπωρο στον κάμπο. Τους φκιάνει μια καλύβα με σάλωμα, με μια πορτούλα μόνο, χωρίς παράθυρο, πάντα γεμάτη καπνό, πάντα γεμάτη σκόνες. Εκεί πάνω στο χώμα, σε 8-10 τετραγωνικά μέτρα χώρο, ζει όλη η φαμελιά, πάντα με το φόβο να πεταχτεί καμιά σπίθα και πάρει φωτιά η καλύβα και να καούν μέσα! Πολλά τέτοια δυστυχήματα έχουν γίνει. Και δεν είναι μόνο η διαμονή. Είναι η περιπέτεια του δρόμου: 4-5 μέρες πεζοπορία και φορτωμένη όλη η οικογένεια ως το παιδάκι των πέντε χρονών. Αν έχουν την τύχη να τους πάρει στο δρόμο η βροχή ή το χιόνι, είναι να τους κλαις. Πολλές φορές, έγκυες γυναίκες, εκεί που προχωρούν, έρχεται η ώρα τους να γεννήσουν. Σε κάποια σπηλιά, κάτω από ένα δέντρο... Γεννούν! Κάθονται λίγο, τυλίγουν πρόχειρα το παιδάκι, το βάζουν στην ποδιά τους, και συνεχίζουν την πορεία, με το φόρτωμα στην πλάτη και το μωρό στην ποδιά...
    
Αυτοί που καταφέρνουν και μένουν στον τόπο τους, κι ας τρώνε μόνον μια φορά τη μέρα, θεωρούνται ευτυχείς. Άλλες γυναίκες θέλουν να δώσουν κουράγιο στις πολυβασανισμένες που φεύγουν για τον κάμπο το χειμώνα.
-Αϊ, ώρα καλή σ’ Κώστινα μ’ κι καλό χ’μώνα, Να, πέντ’ έξ’ χρόνια, όσου να τραπιλώσ΄νι (μεγαλώσουν) τα πιδιά σ’ κι ύστιρα θα ξανασάν’ς κι συ.

Κι άλλη με μεγάλα παιδιά, που φεύγει κι αυτή, γιατί τα κορίτσια της τώρα θέλουν προίκα και προικιά και που δε βρίσκει δουλειά στο χωριό να τα ετοιμάσει, λέει:
-Αξ’νανι (μεγάλωσαν) τα πιδάκια μ’ - αβγάτ’σαν (έγιναν περισσότερα) τα φαρμάκια μ’.

Πολύ δύσκολο να παντρέψει κόρη ο φτωχός. Μεγάλο αγώνα κάνει όλη η φαμελιά να αποκαταστήσει το κορίτσι. Και συχνά λένε: «’Όποιους δεν πάντριψι κουρίτσ’ κι δεν έχτ’σι σπίτ’, τίπουτα δεν ξέρ’».

Εδώ κάθε οικογένεια κερδίζει το πολύ από 1000 ως 4000 δραχμές το χρόνο. Με ότι θα βγάλει το χωράφι, από ένα-δυό ως τρία στρέμματα, με τα λίγα γίδια, 10-20 και με τα λίγα μεροκάματα 30-40 το χρόνο, που θα πάει στον κάμπο να τα δουλέψει, γιατί εδώ θα υπάρχουν ελάχιστες δουλειές, μ’ αυτά τα έσοδα πρέπει να ζήσει. Μ’ αυτά θα αγοράσει το ψωμί της, το λίγο λάδι, τα τσαρούχια, τα ρούχα, λίγη ροδοζάχαρη να βρίσκεται για φάρμακο, καμιά ρέγγα το φθινόπωρο και κάνα κομμάτι μπακαλιάρο του Βαγγελισμού, που το καλεί η μέρα να τρώνε ψάρι, νάχει και για το δίσκο και για τα όργανα στο παγκύρ’.

Κρέας θα χορτάσει τα Χριστούγεννα, αν έχει γουρούνι και τη Λαμπρή. Πολλές φορές με αστεία διασκεδάζουν τη φτώχεια τους.
«Χρ΄στού-Λαμπρή κρέας, Χρ’στού Λαμπρή κρέας, του βακιστήκαμι»....

Κι όλο λένε στους ανύπαντρους:
-¨Αϊτι, τι κάν΄ς Θανασούλα; Δε θα φάμι κάνα κουψίδ’ φέτου; (δηλαδή στο γάμο του).

Κι άμα παντρευτεί ο Θανασούλας χαλάει ο κόσμος. Και φαγητό και γλέντι. «Ας πιούμι απού κανένα κι ας φέρουμι κι κανιά γυρβουλιά να ξιχάσουμι τα βάσανά μας...» Και δε έχουν άδικο.

Οι γάμοι γίνονται συνήθως το Φθινόπωρο που βράζει ο μούστος και είναι και κάπως παχιές οι γίδες. Στο γάμο μερικοί τρώνε για πολλές μέρες. Υπάρχει άφθονο φαγητό, γιατί ο καθένας φροντίζει στο γάμο του να τα «κάνει θάλασσα».

Ο Φλεβάρης κι ο Μάρτης είναι οι χειρότεροι μήνες για τους φτωχούς. Ότι πήραν από τα χωράφια, το λίγο βούτυρο που περίσσεψε, το λίγο τυρί, όλα σώνονται. Οι τροφές για τα ζώα κι αυτές λίγες. Αν έρθει οψιμοχειμωνιά... αλίμονο! Υποφέρουν σκληρά. Ύστερα και τα πιο πολλά σπίτια στο χωριό, είναι κακοφκιαγμένα, χωρίς ταβάνι, χωρίς παράθυρα με τζάμια, χωρίς κρεβάτια, χωρίς σκεπάσματα αρκετά. Ψυγεία αληθινά. Δεν περισσεύει απ’ το ψωμί για το σπίτι. Ό,τι μπορεί κανείς κάνει μόνος του. Κείνος που δεν είναι άξιος και δεν έχει λεπτά να πληρώσει τεχνίτη, υποφέρει πολύ το χειμώνα. Είναι τόση η φτώχεια, η δυστυχία κι η αναπαραδιά σε μερικές ιδίως φαμελιές, που δεν περιγράφεται. Η μεγαλύτερη χαρά στο χωριό είναι να βρίσκεις δουλειά. Οι εργάτες παρακαλούν να τους προτιμήσεις. Αν υπήρχε εργασία, το χωριό θα είχε ζωή, κέφι, γέλιο, ενθουσιασμό, προκοπή. Και το χωριό όλο φωνάζει: «δώστε μου δουλειά να ζήσω».

Να ιδούμε, θ’ ακουσθεί η φωνή του, έστω και τώρα;».

17 σχόλια:

BloG-_o_-SatIRuS είπε...

Σκληρή ζωή φίλε μου...
Αναπαραδιά, φτώχεια, κόπος απλήρωτος,
και άλλα πολλά που οδήγησαν στην μαζική φυγή...
Περιγραφικότατο το απόσπασμα!

άγριο κυκλάμινο είπε...

Το κείμενο είναι πολύ αληθινό αλλά και ταυτόχρονα πολύ αλληγορικό. Τότε, εκείνες τις εποχές υπήρχε μεγάλη φτώχεια και ο αγώνας ήταν συνεχής για να κερδηθούν οι βασικοί όροι ζωής για την κάθε οικογένεια του τόπου μας, Ευτυχώς τα καταφέρανε, με καθημερνούς αλλά και με κοινωνικούς αγώνες ήρθε κάποια ευημερία και τα στοιχειώδη αγαθά για μια σχετικά αξιοπρεπή ζωή.

Σήμερα μας οδηγούν πάλι στη φτώχεια και στην εξαθλίωση, δηλαδή πάμε με μια απότομη κάμψη στο απόλυτο τίποτα και σε ένα κοινωνικό μεσαίωνα. Η απόγνωση είναι τεράστια και κάποιοι συνάνθρωποι μας επειδή οδηγούνται σε αδιέξοδα φτάνουν ακόμη και στην αυτοκτονία γιατί δεν αντέχουν ένα τέτοιο πισωγύρισμα στη ζωή τους. Για τη νέα γενιά τι να πει κανείς, ενώ θα έπρεπε να ξεκινάει με αισιοδοξία τη ζωή της και με κάποια κεκτημένα, πολύ γρήγορα απογοητεύεται από την όλη κατάσταση.

Ο μόνος δρόμος που μας απομένει είναι να αντιδράσουμε όλοι μαζί και να ανατρέψουμε την κατάσταση αυτή για να μην ζήσουμε πάλι σα λαός τέτοιες σκληρές εποχές σαν αυτές του διηγήματος του Γ. Βράχα.

Ευρυτάνα ιχνηλάτη συγχαρητήρια, η επιλογή σου ήταν πολύ επιτυχημένη

dimitris είπε...

Ευρυτανα ιχνηλατη καλημερα, κειμενο ''σημερινο'', μονο που με ενα η δυο παιδια οι γονεις τραβανε την ιδια ''ανηφορα'' και απο γαμους, αιντε κατακαυμενε 'θανασουλα, ποιος τολμαει τωρα να στησει σπιτικο, πως και με τι???

Aris είπε...

To γραπτο του Βραχα που παραθετεις, βγαζει μια σκληροτητα οσον αφορα τις δυσκολες συνθηκες ζωης των προγονων μας , αλλα ταυτοχρονα και μια τρυφεροτητα για την αγνη καρδια και την καλοσυνη αυτων των ανθρωπων. Πολυ ωραιο.

magda είπε...

Υπέροχο γραπτό!!!
Αισιοδοξώ ότι όλα θα πάνε καλά!
Καλό βράδυ Ευρυτάνα φίλε μου

Τακης είπε...

Τέτοιες περιγραφές σαν του Γιάννη Βράχα με πονάνε αληθινά, επειδή βίωσα μικρός τη σκληρή βιοπάλη των γονιών μου στην ύπαιθρο. Κι όμως επιβιώσαμε και χαρήκαμε τη ζωή πιότερο απ’ τους γονείς μας! Τα παιδιά μας?

Μαρίνα Διαμαντοπούλου είπε...

Οι άνθρωποι της ελληνικής επαρχίας, ειδικά των ορεινών περιοχών, πέρασαν δύσκολα και σκληρά χρόνια, ώσπου να γνωρίσουν μια ανθρώπινη διαβίωση. Ώθησαν τα παιδιά τους στα γράμματα για να ξεφύγουν απ΄αυτή τη κακοπέραση. Και...τώρα όλα αυτά κινδυνεύουν.....

doctor είπε...

ΥΠΑΡΧΟΥΝ ΒΙΩΜΑΤΑ!
ΠΩΣ ΛΟΙΠΟΝ ΝΑ ΜΗΝ ΣΥΓΚΙΝΗΘΕΙΣ Ή ΝΑ ΜΗΝ ΑΝΑΠΟΛΗΣΕΙΣ...

Effie's Sweet Home Designs είπε...

ΔΥΣΚΟΛΑ ΧΡΟΝΙΑ ΤΟΤΕΣ.....
ΟΙ ΣΗΜΕΡΙΝΟΙ ΝΕΟΙ ΝΑ ΤΑ ΔΙΑΒΑΖΟΥΝ ΠΟΤΕ-ΠΟΤΕ ΑΥΤΑ ΝΑ ΜΑΘΑΙΝΟΥΝ....
ΚΑΛΟ ΑΠΟΓΕΥΜΑ ΦΙΛΕ ΜΟΥ!!!!!!

PHOTO ΤΙΤΛΟΙ είπε...

Η ζωή του λαού ήταν από παλιά μια περιπέτεια επιβίωσης. Στα ορεινά ακόμη πιο πολύ.........

Φυσιολάτρης! είπε...

Μέσα από το blog....το αναγνωστικό κοινό μαθαίνει την άγνωστη Ευρυτανία!!!!!!!!

photoioannina είπε...

Πολύ όμορφες οι εικόνες που μας μετέφερες με τοι συγκεκριμένο απόσπασμα!

kapetandiamantis είπε...

ΟΙ ΠΕΡΙΟΔΙΚΕΣ ΜΕΤΑΚΙΝΗΣΕΙΣ ΣΗΜΑΝΤΙΚΩΝ ΤΜΗΜΑΤΩΝ ΠΛΗΘΥΣΜΩΝ ΑΠΟ ΤΑ ΦΤΩΧΑ ΚΑΙ ΑΓΟΝΑ ΟΡΕΙΝΑ ΧΩΡΙΑ ΠΡΟΣ ΤΟΥΣ ΕΥΦΟΡΟΥΣ ΚΑΜΠΟΥΣ ΣΤΑ ΠΕΔΙΝΑ ΟΥΤΩΣ ΩΣΤΕ ΝΑ ΕΞΑΣΦΑΛΙΣΤΕΙ ΤΟ ΨΩΜΙ ΤΗΣ ΦΑΜΕΛΙΑΣ, ΗΤΑΝ ΣΩΣΤΟ ΒΑΣΑΝΙΣΤΗΡΙΟ.

ΠΟΣΕΣ ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΓΕΝΝΟΥΣΑΝ ΣΤΑ ΧΩΡΑΦΙΑ ΚΑΤΑ ΤΗ ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΑΥΤΩΝ ΤΩΝ ΔΥΣΚΟΛΩΝ ΔΙΑΔΡΟΜΩΝ ΠΟΥ ΓΙΝΟΝΤΑΝ ΜΕ ΤΑ ΠΟΔΙΑ. ΠΟΣΟΙ ΑΝΘΡΩΠΟΙ ΑΡΡΩΣΤΑΙΝΑΝ, ΠΟΣΟΙ ΥΠΕΦΕΡΑΝ ΤΑ ΠΑΝΔΕΙΝΑ ΓΙΑ ΑΥΤΟ "ΤΟ ΚΟΜΜΑΤΙ ΤΟ ΨΩΜΙ".

ΠΟΛΥ ΣΗΜΑΝΤΙΚΗ Η ΕΞΙΣΤΟΡΗΣΗ ΠΟΥ ΕΠΕΛΕΞΕΣ ΝΑ ΜΑΣ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΕΙΣ ΙΧΝΗΛΑΤΗ. ΓΙΑ ΝΑ ΜΑΘΑΙΝΟΥΜΕ ΑΠΟ ΠΟΥ ΚΑΤΑΓΟΜΑΣΤΕ ΚΑΙ ΠΟΥ ΑΝΗΚΟΥΜΕ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ.

Αλέξανδρος Φλώτσιος είπε...

Φτωχολογιά, για σένα κάθε μου τραγούδι
για τους καημούς σου, που σεργιανούν στη γειτονιά
Φτωχολογιά, που απ’ τον πηλό πλάθεις λουλούδι
και τους καημούς σου τους πλέκεις ψιλοβελονιά

ΞΑΡΧΑΚΟΣ

Πάλι ΄΄ζωγράφισες ΄΄ Ευρυτάνα Ιχνηλάτη ΄΄ Καλή συνέχεια !!!!Ας ελπίσουμε να μην τα βρούμε μπροστά μας

eApenanti είπε...

Έτσι ήταν και είθε να μην ξαναγίνουν έτσι.
Τάζησα όχι στα ορεινά χωριά αλλά σε χωριά του κάμπου.
Ίδια μοίρα..
Νάσαι καλά Φίλε μου.

blackbedlam είπε...

Καλημέρα!
Ζωντανή και παραστατικη η αφήγηση.
Παραστατική και να ήξερες πόσο τις φοβάμαι αυτές τις εικόνες.
Φοβάμαι ότι ο κόσμος θα τις ξαναζήσει.
Ζω με την ελπίδα ότι δεν θα συμβεί αυτό, ελπίζω ότι οι λαοί θα αντιδράσουν.
Σήμερα τα παιδιά, η νέα γενιά, έχει μόρφωση. Οι επιστήμες και η τεχνολογία πιθανόν να μην επιτρέψουν να γίνει τέτοιο πισωγύρισμα.
Από εμάς εξαρτάται.
Καμιά επανάπαυση δεν μας επιτρέπεται
Καλή δύναμη

ΕΥΡΥΤΑΝΑΣ ΙΧΝΗΛΑΤΗΣ είπε...

Θύμηση σημαίνει διδαχή και γνώση.
Να είστε όλοι καλά ρε παιδιά.